Pek çok insanın hayatında en az bir kez yaşadığı dejavu, “Bu anı daha önce yaşamıştım” hissiyle kendini gösteren gizemli bir algı durumudur. Peki dejavu tam olarak nedir, neden olur ve ne zaman endişe verici hale gelir? İşte bilimsel açıklamalarla dejavu hakkında merak edilenler…
Dejavu Nedir?
Dejavu, Fransızca kökenli bir kelimedir ve “daha önce görülmüş” manasına gelir. Kişi, ilk kez yaşadığı bir olayı ya da bulunduğu bir ortamı sanki geçmişte yaşamış gibi hisseder. O an bilinçlidir, olayın şu anda gerçekleştiğinin farkındadır ancak yoğun bir tanıdıklık duygusu ile karşı karşıya kalır. Bu durum genellikle birkaç saniye sürer ve ardından kendiliğinden geçer.
Dejavu Neden Olur?
Bilim adamlarına göre dejavu, beynin akıl ve hafıza sisteminde meydana gelen kısa süreli bir bilgi işleme karışıklığı sonucu ortaya çıkmaktadır. Özellikle hipokampus ve temporal lob gibi hafıza ile ilgili beyin bölgelerinde, mevcut bir deneyim yanlışlıkla daha önce yaşanmış gibi kodlanabilir. Yani beyin, yeni bir bilgiyi geçmişte edinilmiş gibi algılar.
Bazı teoriler, dejavu’nun beynin kısa süreli bellek ile uzun süreli bellek arasında yaşadığı senkronizasyon hatasından kaynaklandığını öne sürer. Bu da yaşanan anın yanlışlıkla geçmişe ait bir anı gibi hissedilmesine neden olabilir.
Yorgunluk, Stres ve Uykusuzluk Tetikleyebilir
Dejavu genellikle sağlıklı bireylerde ortaya çıkan zararsız bir deneyim sürecidir. Ancak bilhassa yorgunluk, stres, yoğun zihinsel yorulma ve uykusuzluk gibi durumlarda daha sık görülür. Bu durumlar, beynin bilgi işleme kapasitesini etkileyerek dejavu hissinin yaşanmasına zemin hazırlar.
Dejavu Epilepsiyle İlişkili Olabilir mi?
Nadir durumlarda, özellikle temporal lob epilepsisi olan kişilerde dejavu daha da sık görülebilir ve bu aynı zamanda nörolojik bir belirtinin habercisi olabilir. Bu nedenle, dejavu hissi çok sık yaşanıyorsa, baş dönmesi, bilinç bulanıklığı ya da baş ağrısı gibi semptomlarla birlikte görülüyorsa, bir nöroloji uzmanına başvurulması önerilir.
Dejavu Tehlikeli Mi?
Genel olarak dejavu, tek başına endişe verici bir durum değildir. Sağlıklı bireylerin yaşamında arada sırada ortaya çıkması olağan kabul edilir. Ancak sık tekrar eden ve kişinin günlük yaşam kalitesini etkileyen boyutlara ulaşan dejavu durumlarında, altta yatan bir sağlık sorunu olasılığı göz önünde bulundurularak profesyonel destek alınmalıdır.
