Türkiye’nin en kurak bölgelerinden biri olmasına rağmen, bu topraklar adeta saklı bir hazine gibi hem gastronomi hem de kültürel miras açısından büyük önem taşıyor.
Ayrancı’nın İsminin Hikayesi: Ayran Dede Türbesi
Ayrancı’nın adı, Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim Han’ın İran Seferi (1514 Çaldıran) sırasında bu topraklarda yaşanan özel bir anıya dayanıyor. Sultan Yavuz, ordusuyla Karaman-Ereğli yolunda ilerlerken karşılaştığı akarsu üzerindeki köprülerden geçerken, askerlerin susuzluğunu gidermek için Hilmi Dede’ye başvurur. Hilmi Dede, evinde karısının yayıkta hazırladığı ayrandan bir miktar alarak, “Sokutaşı” denilen oyuk taşın içine doldurur ve askerlere sunar. Komutan, ayranın küçük bir miktar olduğunu düşünse de, tüm ordu ayrandan içtikten sonra bitmediğini fark eder. Bu olağanüstü olayın ardından komutan, Hilmi Dede’nin sırtına dostça bir elini koyar ve ona “Ayran Dede” ismini verir. Zamanla bu isim, ilçenin ismine dönüşür ve Ayrancı olarak anılmaya başlanır. Ayrancı'nın meşhur türbesi olan günümüzde de Ayran Dede Türbesi bu anlamlı hatırayı yaşatmaya devam ediyor.
Divle Obruğu: Doğanın Milyonlarca Yıllık Harikası
Ayrancı'nın en etkileyici doğal güzelliklerinden biri olan Divle Obruğu, milyonlarca yıl süren yer altı çalışmaları sonucu oluşmuş derin bir çukur. Bölgenin iklimi ve doğasıyla uyumlu bu obruk, özellikle yaz aylarında serin havasıyla ziyaretçileri cezbediyor. Ayrıca, Divle Obruk Peyniri’nin doğal ortamda olgunlaşması nedeniyle de bölge özel bir değere sahiptir.
Divle Obruk Peyniri: Doğal Mağarada Olgunlaşan Efsane
Ayrancı’nın en tanınmış lezzetlerinden Divle Obruk Peyniri, koyun ve keçi sütünden üretilir ve bölgedeki doğal mağaralarda aylar süren bir olgunlaşma sürecinden geçer. Kendine özgü keskin ve yoğun aromasıyla bu peynir, coğrafi işaretle tescillenmiş nadide bir lezzet olarak öne çıkıyor.
Erişte Pilavı ve Etli Kuru Fasulye: Ayrancı Mutfağının Vazgeçilmezleri
Tereyağında kavrulan ev yapımı erişteler, pilav gibi pişirilip üzerine keş peyniri serpilerek hazırlanan erişte pilavı, bölgenin en beğenilen geleneksel lezzetlerinden biridir. Ayrıca, yöresel kuru fasulyenin kemikli et ya da sucukla hazırlanmasıyla ortaya çıkan etli kuru fasulye, Ayrancı mutfağının önemli tatları arasında bulunur.
Tarım ve Hayvancılık: Ayrancı’nın Geçim Kaynağı
Kurak coğrafyasına rağmen Ayrancı’da tarım ve hayvancılık canlı bir şekilde devam ediyor. Bölge halkı, zorlu iklim koşullarına rağmen topraklarından elde ettikleri ürünlerle hem kendi ihtiyaçlarını karşılıyor hem de yöresel lezzetlerin üretimini sürdürüyor.
